“Âm nhạc là lối thoát duy nhất của tôi khỏi nỗi đau và sự cô đơn.” – Beethoven
Bạn đã bao giờ nghe một bản nhạc mà chỉ cần vang lên vài nốt đầu tiên, ta đã có thể nhận ra nó ngay lập tức chưa? Fur Elise chính là một trong số đó.
Nhẹ nhàng, tinh tế nhưng lại chất chứa một nỗi buồn man mác, bản nhạc này đã sống cùng thời gian hơn 200 năm và trở thành một trong những tác phẩm piano nổi tiếng nhất thế giới. Người ta có thể nghe thấy nó trong các quán cà phê, những bộ phim cổ điển, hay thậm chí là tiếng nhạc chuông điện thoại thời xưa.
Nhưng có một điều mà không phải ai cũng biết: Fur Elise thực chất là một câu chuyện đầy bí ẩn và cảm xúc.
Fur Elise là gì?
Chỉ cần vang lên những nốt nhạc đầu tiên, Fur Elise có thể ngay lập tức khiến ta dừng lại và lắng nghe. Bản nhạc này như một cơn gió nhẹ, thoáng qua nhưng để lại dư vị khó quên. Nó không chỉ là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Beethoven, mà còn là biểu tượng của sự hoài niệm, của những ký ức đẹp nhưng có phần luyến tiếc.
Nhưng Fur Elise thực sự ra đời như thế nào? Ai là “Elise” trong tựa đề? Và điều gì đã khiến giai điệu này có sức hút lâu bền đến vậy?
Hoàn cảnh ra đời lạ lùng
Thật bất ngờ khi biết rằng Fur Elise không hề được Beethoven công bố lúc sinh thời. Bản nhạc chỉ được tìm thấy và xuất bản vào năm 1867, tức là hơn 40 năm sau khi ông qua đời.
Tên đầy đủ của nó là Bagatelle No. 25 in A minor, WoO 59, nhưng chẳng ai gọi nó như thế cả. Chúng ta đều biết nó dưới cái tên Fur Elise – nghĩa là “Dành cho Elise”. Nhưng câu hỏi đặt ra là: Elise là ai?
Fur Elise và Beethoven – Tâm hồn đau thương của nhạc sĩ?
Ludwig van Beethoven – một trong những nhà soạn nhạc vĩ đại nhất mọi thời đại, nhưng cũng là một con người mang số phận đầy bi kịch. Nếu Mozart là thiên tài bẩm sinh, viết nhạc như hơi thở, thì Beethoven là người dùng đau thương để khắc lên từng nốt nhạc.
Beethoven sáng tác rất nhiều tác phẩm để đời: Giao hưởng số 9, Sonata Ánh Trăng, Giao hưởng số 5… Nhưng Fur Elise lại có một sức hút đặc biệt. Nó không hoành tráng, không dữ dội như những bản giao hưởng, mà giống như một câu chuyện nhỏ, một lời thủ thỉ từ trái tim.
Nghe Fur Elise, ta có thể cảm nhận được một phần tâm hồn của Beethoven. Phần mở đầu mang đến cảm giác nhẹ nhàng, êm dịu, như một kỷ niệm đẹp mà ta vô tình nhớ lại. Nhưng rồi, những nốt nhạc dần trở nên gấp gáp hơn, mạnh mẽ hơn, giống như một cơn sóng cảm xúc trào dâng.
Phải chăng đó chính là cách Beethoven nhìn về quá khứ? Một tình yêu đã qua, một ký ức đẹp nhưng không thể chạm tới?
Dù thế nào, Fur Elise vẫn là một trong những bản nhạc bất hủ nhất của Beethoven, không chỉ vì giai điệu dễ nhớ, mà vì nó chạm đến trái tim của bất cứ ai từng lắng nghe.
Câu chuyện của Fur Elise
Ở phần đầu, bản nhạc vang lên dịu dàng như một lời thì thầm, một dòng hồi tưởng đẹp đẽ. Nhưng đến giữa bản nhạc, giai điệu trở nên dồn dập, mãnh liệt như thể một cơn bão cảm xúc vừa ập đến. Nó không đơn thuần chỉ là một bản nhạc với các nốt nhạc được xếp đặt tài tình, mà giống như một tâm sự chưa từng được nói ra.
Một chuyện tình buồn nơi Fur Elise?
Nếu một bài nhạc mang tên “Dành cho Elise”, hẳn ai cũng nghĩ ngay đến một chuyện tình. Và thực sự, có một giả thuyết rất phổ biến rằng Beethoven đã viết bản nhạc này dành cho Therese Malfatti, một cô gái mà ông từng đem lòng yêu.
Người ta tin rằng ban đầu bản nhạc được đặt tên là Fur Therese, nhưng vì chữ viết tay của Beethoven quá khó đọc, nên khi xuất bản, nó bị hiểu nhầm thành Fur Elise.
Câu chuyện có vẻ lãng mạn đấy, nhưng lại chẳng có một kết thúc viên mãn. Beethoven từng cầu hôn Therese, nhưng cô đã từ chối ông. Và có thể, Fur Elise chính là lời tạm biệt buồn bã mà ông dành cho cô.
Fur Elise – Một lá thư không người nhận?
Hãy thử tưởng tượng Fur Elise không phải chỉ là một bản nhạc, mà là một bức thư. Một bức thư Beethoven đã viết nhưng chưa bao giờ gửi đi.
Trong thời đại của Beethoven, âm nhạc không chỉ là nghệ thuật, mà còn là một cách để bày tỏ những điều khó nói thành lời. Có thể ông đã viết bản nhạc này như một lời tỏ tình, một lời xin lỗi, hay thậm chí là một lời từ biệt – nhưng Elise (hoặc Therese, hoặc Elisabeth) chưa từng nghe thấy nó.
Những nốt nhạc mở đầu nhẹ nhàng như một câu chuyện đang được viết dở, rồi đột ngột chuyển sang những giai điệu mạnh mẽ hơn, dồn dập hơn – như thể Beethoven đang đấu tranh với chính mình. Liệu ông có nên tiếp tục hy vọng, hay đã đến lúc buông tay?
Và cuối cùng, bản nhạc kết thúc mà không có một cao trào rõ ràng, không có hồi kết viên mãn. Ấy giống như một lá thư bị thất lạc, một thông điệp không bao giờ đến được với người nhận. Điều ấy cũng giống như nhà văn Haruki Murakami từng viết:
“Có những điều dù chưa từng nói ra, vẫn tồn tại mãi trong tim.”
Một bản nhạc của ký ức miên man, vô tận
Không cần hiểu rõ câu chuyện đằng sau, chỉ cần lắng nghe Fur Elise, ta cũng có thể cảm nhận được điều gì đó thật đặc biệt. Nó giống như một đoạn ký ức mà ta vô tình lật mở lại – có thể là một ngày mưa, một người ta từng thương, hay đơn giản chỉ là một cảm giác không tên.
Những nốt nhạc mở đầu nhẹ nhàng như một lời tâm sự, nhưng rồi chúng lại biến hóa, trở nên mạnh mẽ và gấp gáp hơn. Đây không chỉ là một bản nhạc buồn, mà còn là một bản nhạc đầy cảm xúc – như chính những con sóng trong lòng mỗi người.
Sheet nhạc Fur Elise
Fur_Elise__BeethovenĐôi dòng tản mạn thêm về Fur Elise
Mình còn nhớ lần đầu tiên nghe Fur Elise là vào một buổi chiều muộn, khi một người bạn vô tình chơi nó trên cây đàn piano cũ kỹ ở góc quán cafe. Những nốt nhạc vang lên, nhẹ nhàng nhưng đầy sức hút, như thể mở ra một cánh cửa đưa mình trở về những ký ức xa xôi mà chính mình cũng không nhớ rõ.
Có lẽ, điều khiến Fur Elise trở nên đặc biệt không chỉ là giai điệu của nó, mà là cách mỗi người cảm nhận nó theo một cách riêng. Có người nghe thấy một câu chuyện tình lãng mạn, có người lại cảm nhận được nỗi buồn của Beethoven, và có người đơn giản chỉ thấy nó thật đẹp, thật dễ chịu.
Nếu bạn chưa từng thực sự nghe Fur Elise – không chỉ lướt qua mà thực sự lắng nghe từng nốt nhạc – hãy thử một lần. Nhắm mắt lại, để giai điệu ấy dẫn bạn vào một thế giới khác, nơi chỉ còn lại âm nhạc và cảm xúc. Bởi vì có những bản nhạc không chỉ để nghe, mà còn để cảm nhận. Và Fur Elise chính là một trong số đó!
